“एका कोळीयाने” हा “द ओल्ड मॅन अँड द सी” या अर्नेस्ट हेमिंग्वे यांच्या अजरामर आणि अत्यंत गाजलेल्या कलाकृतीचा हा अनुवाद आहे म्हणजेच त्याचे मराठी भाषांतर आहे. “द ओल्ड मॅन अँड द सी” ही अर्नेस्ट हेमिंग्वे यांनी लिहिलेली आणि 1952 मध्ये प्रकाशित झालेली कादंबरी आहे. या पुस्तकाला मानाचे पुलित्झर पारितोषिक मिळाले होते. पु. ल. देशपांडे यांच्या समर्थ लेखणीतून तो तेवढाच सरस उतरला आहे. समुद्रावर मासेमारी करायला जाणाऱ्या या म्हाताऱ्या कोळीयाची व्यक्तिरेखा इंग्रजी साहित्यात अजरामर ठरली आहे. म्हातारा कोळी आणि मर्लीन हा अवाढव्य मासा यांच्यातील संघर्ष्याच्या लढ्याचे हे चित्रण आहे. ८४ दिवस होऊनही जाळ्यात मासा सापडलेला नसतो. हे तो आपले दुर्भाग्य समजत असतो. या घटनेपासून पुस्तकाची सुरवात होते. मूळ इंग्रजी पुस्तकातील चित्रांचा वापर जसा च्या तसाच या मराठी भाषांतरित पुस्तकात केला असल्याने वाचकाला समग्र अनुभव मिळतो.
तसे बघायला गेले तर “द ओल्ड मॅन अँड द सी” हे पुस्तक खूपच लोकप्रिय झाले होते तेव्हा आपल्या महाराष्ट्रातील मराठी भाषिक लोकांनाही या कलाकृतीचा आस्वाद घेता यावा म्हणून वि.स.खांडेकर यांनी १९५५ साली अर्नेस्ट हेमिंग्वे यांना पत्र लिहून पुस्तक भाषांतरासाठी परवानगी मागितली होती आणि अर्नेस्ट हेमिंग्वे यांनी ती तात्काळ दिली सुद्धा. परंतु प्रकृती अस्वास्थामुळे नंतर खांडेकरांना भाषांतराचे काम पूर्ण करता आले नाही. त्यानंतर पुस्तकाच्या प्रकाशकांनी बऱ्याच लेखकांशी या पुस्तकाच्या भाषांतरासाठी संपर्क साधला परंतु या ना त्या कारणाने हे काम मात्र रेंगाळत गेलं. मधल्या काळात अर्नेस्ट हेमिंग्वे यांच्या ऑफिस मधून देखील प्रकाशकांशी पुस्तकाच्या भाषांतराविषयी चौकशी केली गेली परंतु त्यावर अजून काम चालू आहे असेच प्रकाशकांकडून सांगण्यात आले. शेवटी शेवटचा उपाय म्हणून पु. ल. देशपांडे यांच्याशी संपर्क साधण्यात आला आणि त्यांना पुस्तकाच्या भाषांतराविषयी विनंती करण्यात आली. पु. ल. देशपांडे यांनी सुद्धा अधिक वेळ ना दवडता या पुस्तकाच्या भाषांतराची तयारी दाखवली आणि चार वर्षाच्या परिश्रमानंतर “एका कोळियाने ” हि भाषांतरित आवृत्ती तयार झाली.
स्टीफन हॉकिंग: सर्व शक्यतांना नकार देणारे एक तेजस्वी मन
क्युबामध्ये सेट केलेली ही कथा सॅंटियागो नावाच्या वृद्ध मच्छिमाराच्या भोवती फिरते, जो त्याच्या मासेमारीच्या प्रयत्नांमध्ये दुर्दैवाचा सामना करत आहे. कादंबरी दृढनिश्चय, लवचिकता आणि प्रतिकूल परिस्थितीत सहन करण्याची मानवी आत्म्याची क्षमता या विषयांचा शोध घेते. एके काळी प्रसिद्ध मच्छीमार असलेल्या सॅंटियागोला 84 दिवस एकही मासा मिळालेला नाही, ज्यामुळे गावातील इतर लोक त्याला दुर्दैवी मानतात. सुरुवातीचे चाळीस दिवस एक पोरगा म्हाताऱ्यासोबत मासे पकडण्यासाठी जात असे परंतु त्यांच्या हाती एकही मासा न लागल्यामुळे त्या मुलाच्या आई वडलांनी त्याला म्हाताऱ्यासोबत जाण्यापासून अडवले. त्यांचे म्हणणे असे होते कि हा म्हातारा दुर्दैवी आहे आणि त्याच्यासोबत राहून तुझी काही प्रगती होणार नाही. त्यामुळे तो पोरगा दुसऱ्याच्या होडीवर जाऊ लागला. परंतु म्हाताऱ्याला असा अपयशी होताना बघून त्यालाही खूप वाईट वाटे, म्हणून तो पोरगा म्हातारा आला कि त्याच्यासाठी काहीतरी खायला आणि प्यायला घेऊन येत असे. त्याच्यासोबत वेळ घालवत असे आणि म्हातारा सुद्धा त्या मुलाशी अगदी प्रेमाने वागायचं कारण अगदी लहान असल्यापासून तो मुलगा म्हाताऱ्यासोबत होता.
आपले नशीब बदलण्याचा निर्धार करून, सॅंटियागो हवानाच्या किनाऱ्यापासून दूर असलेल्या गल्फ स्ट्रीममध्ये त्याच्या छोट्या स्किफमध्ये (लहान होडी ) एकटाच निघून गेला. 85 व्या दिवशी, समुद्राच्या बऱ्याच आतमध्ये गेल्यावर त्याने एका विशाल मार्लिनला (मोठा मासा ) हुक केले आणि मनुष्य आणि मासे यांच्यात युद्ध सुरू झाले . सुरुवातीला शांत असणारा मासा नंतर मात्र होडीलाचं समुद्रामध्ये खेचू लागला. एकमेकांवर विजय मिळवण्यासाठी दोन्हीही जीव तोडून एकमेकांविरुद्ध लढू लागले. म्हातारा माश्याला समुद्र किनाऱ्यावर आणण्यासाठी आपला संपूर्ण अनुभव पणाला लावतो. त्याला इतर कोळ्यांना दाखवून द्यायचे होते कि आजपर्यंत कोणी इतका मोठा मासा पकडला नसेल जेवढा त्याने पकडला आहे.सँटियागो मोठ्या माशांमध्ये रील करण्यासाठी लढत असताना, त्याची शारीरिक आणि मानसिक चाचणी केली जाते. त्याचे वय आणि थकवा असूनही, त्याने हार मानण्यास नकार दिला, जरी त्याचे हात आणि शरीर तणावामुळे दुखत होते. मार्लिन देखील, कॅप्चरला विरोध करते आणि सॅंटियागोच्या स्किफला समुद्राकडे खेचते.
चार्ली चॅप्लिन (Charlie Chaplin): द आयकॉनिक ट्रॅम्प ज्याने जगाला मोहित केले
त्याच्या संघर्षादरम्यान, सॅंटियागो त्याचे जीवन, त्याचे भूतकाळातील यश आणि त्याने तोंड दिलेली आव्हाने यावर विचार करतो. त्याला त्याच्या स्वत:च्या निश्चयामध्ये आणि मार्लिनशी वाटणारा संबंध, त्याला एक योग्य शत्रू म्हणून पाहण्यात सांत्वन मिळते. सॅंटियागोचा अटळ संकल्प आणि मार्लिनबद्दलचा आदर हे निसर्गाबद्दलची त्याची प्रशंसा आणि त्याच्या सामर्थ्याबद्दलची समज दर्शवते.जसजसे दिवस जात आहेत, सँटियागोचा संघर्ष तीव्र होत जातो, आणि तो केवळ मार्लिनशीच नाही तर थकवा, भूक आणि घटकांशी देखील लढतो. तो कडक उन्हाचा, शार्कच्या हल्ले सहन करतो ज्याने त्याला मार्लिनच्या सांगाड्याशिवाय आणि त्याच्या स्वत:च्या शारीरिक मर्यादांशिवाय काहीही सोडले नाही. अडथळे आणि अडथळे असूनही, सॅंटियागो त्याचा कॅच घरी आणण्यावर केंद्रित आहे,
शेवटी, एका खडतर प्रवासानंतर, शार्क माश्यांनी केलेले हल्ले सोसून ,सॅंटियागो त्याच्या बोटीला बांधलेल्या मार्लिनचा सांगाडा घेऊन किनाऱ्यावर पोहोचतो. त्याच्या विलक्षण पराक्रमाचे साक्षीदार असलेल्या गावकऱ्यांकडून त्याला आश्चर्य वाटले. शारीरिकदृष्ट्या पराभूत झाला असला तरी सॅंटियागोचा आत्मा अखंड राहिला. कादंबरीचा शेवट सॅंटियागोने आफ्रिकेच्या समुद्रकिनार्यावर पाहिलेल्या सिंहांचे स्वप्न पाहत होतो, जे त्याच्या लवचिकतेचे आणि पराभवाच्या वेळी विजयाच्या भावनेचे प्रतीक होते. “द ओल्ड मॅन अँड द सी” ही एक शक्तिशाली आणि आत्मनिरीक्षण करणारी कथा आहे जी धैर्य, चिकाटी आणि आव्हाने जिंकण्याची मानवी इच्छा या विषयांचा शोध घेते. सॅंटियागोच्या संघर्षाद्वारे, हेमिंग्वे दृढनिश्चय आणि वैयक्तिक उत्कृष्टतेचा पाठपुरावा करण्याची कालातीत कथा सादर करतो, शेवटी वाचकांना स्वतःमध्ये सापडलेल्या सामर्थ्याची आठवण करून देतो.
(SWAYAM) स्वयंम अभ्यासक्रम: सर्वांसाठी शिक्षणाचे सक्षमीकरण
“एका कोळीयाने” ही पु. ल. देशपांडे यांची एक अतिशय प्रसिद्ध आणि लोकप्रिय कादंबरी आहे. या पुस्तकाने मराठी साहित्यात एक वेगळीच छाप पाडली आहे. पुस्तकातील कथा, विनोद आणि मानवी स्वभावाच्या बारकाव्यांचे वर्णन यामुळे हे पुस्तक वाचकांमध्ये खूपच प्रिय आहे. वाचकांमध्ये या पुस्तकाने प्रचंड लोकप्रियता मिळवली आहे. सर्व वयोगटातील वाचकांना या पुस्तकातील कथा आणि पात्रं आपल्या जवळची वाटतात. त्यामुळे हे पुस्तक प्रत्येक पिढीत आवडले जाते. सांस्कृतिक दृष्टिकोनातूनही या पुस्तकाचा प्रभाव मोठा आहे. “एका कोळीयाने” मधील थीम्स आणि पात्रं मराठी संस्कृतीच्या अंर्तबाह्य भाग बनली आहेत. या पुस्तकाचे विविध माध्यमांमध्ये रूपांतरही झाले आहे. नाटक, रेडिओ नाटक, आणि इतर सादरीकरणांमधून या कथेने आपली लोकप्रियता वाढवली आहे. प्रकाशनानंतर अनेक वर्षे झाली असली तरीही “एका कोळीयाने” वाचकांच्या मनात आपली जागा टिकवून आहे. अर्नेस्ट हेमिंग्वे यांच्या “द ओल्ड मॅन अँड द सी” या इंग्रजी कादंबरी ला जितका मानसन्मान मिळाला असेल तितकाच मानसन्मान त्याच्या भाषांतराला मिळालेला आहे त्यामुळेच या कादंबरी चे महत्व आपण समजू शकतो. मराठी साहित्याच्या आवर्जून वाचाव्या अशा पुस्तकांच्या यादीत हे पुस्तक नेहमीच असते. पु. ल. देशपांडे यांच्या लेखणीच्या कौशल्यामुळे हे पुस्तक आजही तितकेच ताजे आणि आकर्षक वाटते.
पुस्तकाविषयी अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा
Leave a Reply